World Wide Web Nedir?
WWW, Web, ya da W3 (World Wide Web), yazı, resim, ses, film, animasyon
gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde
ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam
sistemidir. Hiper
ortam, bir dokümandan başka bir dokümanın çağırılmasına (navigate) olanak
sağlar (iç içe dokümanlar). Bu ortamdaki her veri (object), başka bir veriyi
çağırabilir (link). Link, aynı
doküman içinde
başka bir yere olabildiği gibi, fiziksel olarak başka bir yerde (internet
üzerindeki herhangi bir makinada) de olabilir. Bütün bu farklı yapıdaki veriler
uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir Web Listeleyicisinde (Web
Browser) görüntülenebilir. Web'in diğer bir işlevi de, öteki bazı internet
servislerini kendi içerisinde barındırmasıdır (ftp, gopher, news, wais gibi).
Web
uygulamaları (Web sayfaları),Web Listeleyicilerinde (Browser, Gezgin, Tarayıcı)
görüntülenir. Web sayfaları, başka sayfalara ve değişik türden verilere hiper
linkler içermektedir. Buralara fare ile tıklayarak, başka sayfalara, oradan da
başka sayfalara geçeriz. Bu aslında çok basit bir bilgiye ulaşım modeli. Web
Sistemleri, kullanılan platformdan bağımsızdır. Bir Macintosh, Pc ya da Unix
Web
Listeleyicisi
aynı sayfaları, aynı şekilde alırlar. Sayfaların alındığı Web Servisleri de
farklı bilgisayar platformlarında olabilir. Web Listeleyicileri ve Web Servis
Sağlayıcı Ortamlar hemen hemen tüm dünyada her yerde vardır ve global olarak
kullanımları üstel bir şekilde artmaktadır.
Web yapısının bu kadar çok kabul
görmesinin bazı sebeplerini sıralamak gerekirse :
Herşeyden
önce Web, açık bir sistem. Platform, bilgisayar, işletim sistemi vb bağımlı
değil. Web üzerinden pek çok bilgi kaynağına kolayca erişilebilir.
Web uygulamaları
geliştirmek ve bunları kullanıma sunmak çok kolay. Çoğu durumda, uzmanlık
gerektirmiyor ve fazla bilgisi olmayan birisi bile Web sayfaları dizayn edip
kullanıma sunabilir.
Web ortamları
artık son derece dinamik. Java ve ActiveX kullanarak, tamamen konfigüre
edilebilir client (istemci) uygulamaları geliştirmek mümkün. Java kullanarak,
söz gelimi bir firma, ürün
tanıtımları
için, dinamik bir şekilde kendiliğinden oluşan uygulamalar yaratabilir ve sayfa
içerikleri
kendiliğinden
değişebilir.Bir kullanıcı, isteğine bağlı bir şekilde, bağlandığı bir veri
tabanından bilgileri istediği gibi farklı gruplarda isteyebilir (client side
corporation).
Aranılan bilgilere, birtakım
tarama mekanizmaları (Search Engines) sayesinde kolayca ulaşılabilir.
Klasik Web tanımı böyle. 1996'dan sonra, Web'in başka bir
işlevi daha ortaya çıktı : Web aslında bir
işletim sistemi!!
Birbirine bağlı bilgisayarlar arasında veri paylaşımı için kuralları olan, iyi
bir grafik ara birimli bir işletim sistemi. Şu an bile, Web arayüzü ile, sabit
diskimizdeki dosyalar arasında
gezinebiliriz.
Tıpkı, başka bilgisayarlardaki sayfalar arasında gezindiğimiz gibi. Web
arayüzlü işletim sistemleri konusunda ciddi araştırmalar var.
Internet Ne Kadar Güvenli?
Internet'in, şu an için, çok fazla güvenli olduğu söylenemez. Nadiren de
olsa, kişisel iletiler (e-posta, e-mail) kötü amaçlı, profesyonel kişiler
tarafından illegal yollarla ele geçirilebilir. Özellikle ticari
kuruluşların
Internet'i kullanmaya başlamaları ile birlikte, Internet'te güvenlik
probleminin çözümü için ciddi çalışmalar yapıldı.Web üzerinden iletilen her
türlü bilginin, yeni şifreleme teknikleri ve çok yüksek hızlı hatlar sayesinde
yeterince güvende olduğunu söyleyebiliriz. Ancak, yine de, kullanıcı şifreleri,
banka kredi kart numaraları ve benzeri gibi gizlilik içeren bilgileri net
üzerinde serbestçe göndermeyin (e-mail ile, güvenlik kilidi olmayan Web
listeleyicileri ile vb.)
Intranet Nedir?
Intranet,
sadece belirli bir kuruluş içindeki bilgisayarları, yerel ağları (LAN) ve geniş
alan ağlarını (WAN) birbirine bağlayan, çoğunlukla TCP/IP tabanlı bir ağdır.
Yani, küçük Internet!, Internet'in daha özel bir hali. Intranet'ler gateway'ler
ile diğer networklere bağlanabilir. Temel oluşturulma amaçları, kuruluş
bünyesinde bilgileri ve bilgi işlem kapasitesini paylaşmaktır. Intranet'ler,
şirket(ler) içi tele-
konferans
uygulamalarında ve farklı birimlerdeki kişilerin biraraya gelebildiği iş
gruplarının oluşturulmasında da kullanılırlar.
Intranet'ler
üzerinden HTTP, FTP vb gibi pek çok protokol uygulamaları çalıştırılabilir.
Günümüzde, Intranet'ler içinde, Web erişimi ile kaynakların kullanımı oldukça
yaygındır.
Bazı
şirketlerdeki intranet'lerden, "Firewall" sistemleri üzerinden (bazı
emniyet tedbirleri ile), Internet çıkışı da yapılmaktadır. Bu sayede, her iki
yönde de ileti trafiği kontrol edilebilmekte ve güvenlik
sağlanmaktadır.
ADSL Nedir?
ADSL, İngilizce Asymmetric
Digital Subscriber Line teriminin kısaltmasıdır. Standart bakır telefon telleri
üzerinden daha fazla veriyi transfer edilmesine imkan vermek için
geliştirilmiştir. ADSL, veri alırken 1.5 ile 9 Mbps arasında veri transfer
kapasitesine sahiptir. Veri gönderme kapasitesi ise 16 ile 640 Kbps
arasındadır.
XML Nedir?
XML(Extensible Markup Language)
HTML ile pek çok açıdan benzerlik gösteren bir markup dilidir.
Verinin tanımlanması ve tarif
edilmesi için kulanılır.HTML’deki yapının aksine XML’de kullanılacak
olan tag’ler
önceden tanımlı değildir. Yani bir XML dokümanının yapısı tamamıyle kullanıcı
tarafından oluşturulur. Verinin tarif edilmesi için DTD adı verilen yapılar
kullanılmaktadır. XML ve DTD’nin
birlikte kullanılması ile
dokümanlar kendini tarif eden bir yapı halini alırlar.
XML ve HTML
arasındaki en belirgin fark XML’in verinin kendisiyle ilgilenmesi HTML’in ise
verinin sunumuyla ilgilenmesidir.Buna bağlı olarak HTML dökümanları veriye
ilişkin şekillendirme bilgilerini
içerirken XML
dökümanları ise verinin tanım bilgilerini içermektedir. XML’in tasarım
amaçlarından biri de verinin taşınmasıdır.
Bahsedilen bu özellikleri
incelendiğinde XML’in pek çok önemli işlevi yerine getirdiği görülmektedir.
Burada önemli
bir nokta olarak XML’i HTML’in yerine geçecek bir dil olarak düşünmek yerine
HTML’in tamamlayıcısı olacak olan bir dil şeklinde düşünmek uygundur.
Günümüz bilişim
dünyasına bakacak olduğumuzda XML’in her alanda karşımıza çıktığını
görmekteyiz. Bu nedenle XML’I bir anlamda geleceğin web dili olarak tanımlamak
mümkündür.
IP Adresi Nedir?
Internet'te her bilgisayarın bir IP (Internet Protokol) adresi vardır.
Tipik bir IP adresi, noktalarla ayrılan dört rakamdan oluşur; örneğin,
212.156.4.20. Bir bilgisayarın IP adresi varsa, Internet üzerindeki tüm
bilgisayarlar bu adresi kolayca bulur. Yani bir sitenin IP adresini
biliyorsanız, Web
tarayıcınıza
bu adresi yazarak da bağlanabilirsiniz. Ancak bu rakamları akılda tutmak zor
olduğundan her bir IP adresine karşılık gelen alan adları verilmiştir. Çoğu
Internet Servis Sağlayıcılarda bulunan özel sunucu bilgisayarlardan (Alan Adı
Sunucuları - Domain Name Server- DNS) oluşan bir ağ, hangi alan adının hangi IP
adresine karşılık geldiği bilgisini tutar ve kullanıcıları doğru adreslere
yönlendirir. Internet'te trafiğin işlemesi bu IP adreslerine bağlıdır. Böylece
hiçbir karışıklık olmaz.
Siz de
Internet'e bağlandığınızda bilgisayarınıza bir IP adresi atanıyor. Ancak çoğu
kullanıcının IP adresi dinamiktir, yani servis sağlayıcınızda o an boş bulunan
bir IP adresi atanır. Bu yüzden her bağlantıda IP adresinizin son numarası
değişir. Kendi IP adresinizi, Internet'e bağlıyken Windows'ta Başlat*Çalıştır
satırına winipcfg yazıp Enter tuşuna basarak öğrenebilirsiniz.
Bazı IP adresleri
sabittir (static IP), yani IP adresleri hiç değişmez. Bir Web sitesinin adresi
her yazıldığında bulunabilmesi için IP adresinin sabit olması gerekir.
TCP/IP nedir?
"Bilgi Ağı" üzerindeki bilgi iletimi ve
paylaşımı bazı kurallar dahilinde yapılmaktadır. Bu kurallara kısaca
"internet protokolleri", ya da TCP/IP protokoller ailesi denir.
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol), bilgisayarlar ile
veri iletme/alma birimleri arasında organizasyonu
sağlayan,
böylece bir yerden diğerine veri iletişimini olanaklı kılan pek çok veri
iletişim protokolüne verilen genel addır. Bir başka değişle, TCP/IP protokolleri
bilgisayarlar arası veri iletişiminin kurallarını koyar.
Bu protokollere örnek olarak,
dosya alma/gönderme protokolü (FTP, File Transfer Protocol),
Elektronik posta
iletişim protokolü (SMTP Simple Mail Transfer Protocol), TELNET protokolü
(Internet üzerindeki başka bir bilgisayarda etkileşimli çalışma için
geliştirilen *login* protokolü) verilebilir. Adını
sıkça duyduğumuz
WWW ortamında birbirine link objelerin iletilmesini sağlayan protokol ise Hyper
Text Transfer Protocol (HTTP) olarak adlandırılmaktadır. TCP/IP protokolü aynı
zamanda, diğer
iletişim
ağlarında da kullanılabilir. Özellikle pek çok farklı tipte bilgisayarı veya iş
istasyonlarını birbirine bağlayan yerel ağlarda (LAN) kullanımı yaygındır.
XML Nasıl Kullanılabilir?
XML hakkında bilinmesi gereken en önemli nokta bu dilin veriyi taşımak
amacıyla tasarlanmış oluşudur.
XML ile veriler yapı bakımından
modülerlik kazanmaktadır. Yukarıda bahsettiğimiz gibi XML
dökümanları
verinin içeriğiyle ilgilenmektedirler. Bu sayede verilerin içerik, yapı ve
sunum kısımları ayrı modüller halinde farklı XML dokümanlarında tutulmaktadır.
XML dokümanları
Veri Adaları(Data Islands) adı verilen teknik sayesinde HTML sayfaları
içerisinde de depolanabilmektedir. Bu teknik sayesinde verinizin sadece
sunumuyla ilgilenilmektedir
XML ile
verinin alışveriş işlemi gerçekleştirilir. XML, yapısının esnekliği sayesinde
birbirine uyumlu olmayan sistemler arasında veri alış verişini rahatlıkla
gerçekleştirmektedir. Günümüz bilişim dünyasında bilgisayar sistemleri ve
veritabanlarının genellikle birbirine uyumsuz sistemler
içerebildiklerini
görmekteyiz. Bundan dolayı uygulama geliştiriciler Internet üzerinden bu tip
uyumsuz verilerin alış veriş işlemini gerçekleştirmek zorundadırlar.
Verinin XML
formatına çevrilmesi ile farklı sistemler ve uygulamalardaki verilerin
karmaşıklık derecesi indirgenerek alış veriş işleminin kolaylaştırılması
sağlanır.
XML ile finansal bilgilerin Internet üzerinden alış verişi
sağlanmaktadır. Günümüzde artık hepimizin sıklıkla duyduğu elektronik iş
kavramı açısından incelenecek olduğunda XML’in önemli fonksiyonları yerine
getirdiği görülmektedir. Bahsedilen bu fonksiyonları ile XML geleceğin
Elektronik İş dili olarak da yeni bir misyonu üstlenmektedir.
XML ile verinin paylaşımı kolaylaştırılır.
XML, veriyi düz
metin (plain text) formatında saklamasından dolayı veriyi paylaştırma konusunda
da hem yazılım hem de donanımdan bağımsız hareket edebilme imkanını sunmuştur.
Bu sayede farklı uygulamalarda hareket eden farklı veri tipleriyle
çalışmak daha da kolaylaşır. Ayrıca işletim sistemlerinin yükseltgenmesi,
sunucu, uygulama vb. dışsal faktörlerin yenilenmesi gibi dışsal faktörlerden de
asgari ölçüde etkilenilmiş olunur.
XML ile verinin depolanması
sağlanır.
XML, verinin dosyalarda veya veritabanlarında saklanması
için de kullanılabilir.
XML, yazılım, donanım ve uygulamalardan bağımsız olduğu
için verinin daha elverişli olarak
kullanımını
sağlamaktadır. Yani başka istemci(client) veya uygulamalar tıpkı veri
kaynaklarına erişiyormuş gibi XML dosyalarına rahatlıkla erişebilirler.
XML, esnek yapısı
nedeniyle başka dillerin de oluşturulabilmesine olanak tanır. Wireless Markup
Language(WML) mobil cihazları için kullanılan WAP ortamlarının dilidir ve
XML’in türevidir.
XML kullanımının yaygınlaşmasının nedenleri nelerdir?
1. Bilgiye
içerik değeri katar. Etiketler ve diğer XML bileşenleri; veriyi yorumlamada,
sorgulamalarda, akıllı veri işlemede (data mining) ve buna benzer diğer
operasyonlarda kullanıcıya içerik bilgisi sağlar.
2. Dağıtılmış
veriler için tek bir sunucudan görünüş sağlayan XML'in, erişim sağladığı bir
çok verinin öğeleri, değişik veri tabanları içerisinde bulunabilir. XML ile bu
verilere tek bir sunucu üzerinden bakılıyormuş gibi erişilebilir.
3. Verilerin
sınıflandırması, her uygulamanın özelliklerine göre bire bir belirlenebildiğinden
çeşitli uygulamalara yerinde ve etkin çözümler sağlanabilir. Özellikle
verilerin iç içe geçirilebilir olmasıyla, klasik ilişkisel veri tabanlarındaki
gibi tablolar arası ilişkilendirme işleminden tasarruf edildiğinden sorgulama
ve operasyonlarda yüksek performans artışı ve kolaylık sağlar.
4. XML,
sabit bir etiketler kümesi içermediğinden ve istenildiği kadar uygulamaya özel
yeni etiket yaratılabildiğinden, genişleyebilen ve esnek bir veri standardıdır.
İlişkisel veri tabanlarının dizayn güncellemeleri, XML'e göre daha çok zaman
alır ve genelde sistemin performansını önemli ölçüde düşürür.
5. XML
etiketleri doğal dille yazıldığından anlaşılması kolaydır. Böylece her
düzeydeki çalışan veri etiketlerini kolayca okuyarak verinin içeriği hakkında
bilgi sahibi olabilir.
6. İçeriği
gösterimden ayırır. XSL "style sheet"leri tarafından oluşturulan
görünüş ve veri yapısı bilgileri, XML ile hazırlanmış bir belgenin görünüşünün
içeriğe dokunmadan değiştirilebilmesini sağlar.
7. Sektör
içi ortak standartların geliştirilebilmesine ortam sağladığından, aynı
sektördeki firmaların veri paylaşımını kolaylaştırır.
8. Sıradan
veri tabanlarında; veri kayıtları, belirli şemalara ihtiyaç duyar; oysa XML
belgeleri bu tür tanımlamalara ihtiyaç duymadan saklanabilir çünkü XML etiket
ve özelliklerden oluşan meta veriler içerir.
9. Çeşitli
veri türleriyle kullanılabilir. XML belgeleri, çoklu ortam verilerinden (resim,
ses, video) aktif bileşenlere (Java Appletleri, ActiveX) kadar birçok olası
veri türünü içerebilir.
10. Çokdilli
belgeleri ve "Unicode"u destekleyen XML, uygulamaların uluslararası
hale getirilmesinde önemli avantaj sağlar.
Web servisleri için XML entegrasyonun genel aşamaları
nelerdir?
Servise dayalı mimari (Service
Oriented Architecture), ayrı bilgi sistemlerini entegre eden ve
heterojen sistemler arsında
köprüler oluşturabilen, bilinen en efektif ve düşük maliyetli mimaridir.
Böyle bir mimari
sistemle hareket (transaction) maliyeti düşer, iş ve veri akışının
izlenebilirliği kolaylaşır ve IT departmanının üstündeki kod yazma, sorun
çözme, vs... gibi yükler azalır.
XML entegrasyonun genel olarak üç aşamada yapılması
gerekir:
1. Kurumsal
mevcut sistemlerin entegrasyonu
Kullanılmakta
olan sistem, uygulama ve veri tabanlarından mevcut yapıya ilişkin bilgi alınır,
daha sonra bu yapı web servisleri matığına göre yeniden şekillendirilir.
Böylece:
Mevcut
sistemlerdeki verilerin geri dönüşümü (yeni sisteme göre kullanılmaları)
sağlanır. Entegrasyon projesinin karmaşıklığı ve maliyeti azaltılmış olur.
2. Kurumsal
servis entegrasyonu
Standart
tabanlı XML kullanarak, mevcut IT kaynaklarının ve servislerin kurum tarafından
kontrolü sağlanır. Böylece:
Servislerin, esnek mimari sayesinde,
kurumsal gereksinimlerle uyumluluğu arttırılır.
Çoklu
uygulamaların (multiple applications) bilgi, akış ve yapılarını kümeleyen (bir
araya getiren) esnek, kompozit uygulamalar yaratır.
Satıcıların standart tabanlı mimarilere bağlı kalmasını
önler.
3. Kurumsal
bilgi entegrasyonu
Kullanıcıların iş terimleri kullanarak aradıkları
bilginin, formatından ya da bulunduğu sistemden
bağımsız olarak
veri kaynaklarında bulunması, erişilebilir olması ve taşınmasını sağlayan bir
gateway oluşturur. Böylece:
Kullanıcının ya
da iş akışının ihtiyacına göre veri sunumları yapılabilir ya da diğer türdeki
sunumlarla birleştirilir.
Her türlü bilgisayara ve uygulamalara tam zamanlı bilgi
taşınır.
Güncellenen bilgi sayesinde yöneticilerin karar verme
süreci güçlenir.
Web Servislerinde kullanılan teknolojiler nelerdir? Bunlar XML ile nasıl bütünleşmiştir?
Günümüzde, farklı programlama dilleriyle yaratılmış, farklı obje
modelleri ya da veri standartları kullanan ve hatta farklı işletim
sistemlerinde çalışan bir grup uygulamayı bir araya getirerek
kullanabilir,
ve bu entegrasyonu da internet ortamına aktarabiliriz. Web Servisleri, bu tür
entegrasyonları
kullanabileceğimiz ara yüzler sağlayarak, işlerimizi internet üzerinden
platformdan, dilden ve obje modelinden bağımsız olarak yapabilmemize olanak
tanır. Web Servislerine erişim standart bir ara yüz aracılığıyla gerçekleştiği
için birbirinden tamamen farklı sistemlerin birlikte
çalışabilmesine
olanak verir. XML veri standardı, platformdan bağımsız oluşu ve entegrasyon ve
standardizasyon kolaylığı ile web servisleri teknolojisinin temel yapı
taşlarından biridir. Halen
kullanılmakta
olan bu veri transformasyon ve işleme protokolleri genel olarak üç isim altında
incelenebilir.
SOAP: Basit nesne erişim iletişim
kuralı (SOAP- Simple Object Access Protocol), XML temeli üzerine
oluşturulmuştur. Uygulamaların birbirlerine çağrı yapabilmeleri için
oluşturulmuş bir standarttır.
Uygulamaların
internet aracılığıyla birbirlerinden nasıl bir istekte bulunacağını, bir isteğe
nasıl karşılık verileceğini tanımlar. Kısacası internet üzerinden dağıtılan
uygulamalar geliştirmemizi mümkün hale getirir.
UDDI: Evrensel açıklama, keşif ve entegrasyon (Universal
Description, Discovery and Integration),
web servisleri
ile ilgili olarak bir adres defteri işlevi görür. UDDI, XML Web Servisleri
sunan şirketlerin bulunmasını sağlar. UDDI ve XML web servisleri sayesinde
Internet üzerinden yaptığımız arama
işlemlerimizi çok daha kısa
zamanda ve doğru olarak yapabiliriz.
WSDL: Web hizmetleri tanımlama dili (Web Services Description Language),
bir XML web servisinden hangi işlevlerin sağlanabileceğini, bu işlevleri
çağırmak için hangi parametrelerin girilmesi gerektiğini ve servisten dönecek
olan verinin tipinin ne olduğunu tanımlamaya yönelik bir standarttır.
İstemci
(client) HTTP protokolünü kullanarak sunucuya (server) istemini iletir ve
sunucu bu istemi XML standardına göre işleyip yanıtını yine XML verileri
halinde saklar. Web servislerinin
kullanılabilmesinde,
geliştirilebilmesinde ve diğer uygulamalarla bütünleştirilebilmesinde XML veri
standardına geçilmiş olması çok önemli bir aşama teşkil etmektedir. XML, bu tür
uygulamaların daha da geliştirilip yaygınlaşmasını sağlayacaktır.
Yorum Gönder